“Cấm nhái” các công trình phân giải cao kiến trúc Pháp cổ

Theo đánh giá của Bộ Xây dựng, sau hơn 3 năm kể từ khi Chính phủ ban hành Nghị định 38/2010/NĐ-CP về quản lý không gian, kiến trúc, phong cảnh đô thị, đến nay vẫn còn rất nhiều bất cập trong công tác quản lý này. Theo đó, nhiều địa phương vẫn chưa lập quy chế quản lý quy hoạc kiến trúc thị thành, nhiều công trình xây dựng vẫn chưa tuân quy định, chưa hợp với điều kiện tự nhiên, tập quán vùng miền, thiếu bản sắc kiến trúc của địa phương. Trước thực trạng đó, Bộ Xây dựng đã gửi công văn số 942/BXD-KTQH tới các địa phương, đề nghị khẩn trương khắc phục những tồn tại, chỉ đạo các đơn vị chức năng kiểm soát chất lượng thiết kế công trình, đặc biệt là những công trình dùng vốn ngân sách nhà nước. Trong đó, cơ quan này yêu cầu các địa phương “cấm cửa” các công trình xây dựng theo hướng nhại kiến trúc cổ điển của Pháp-châu Âu. Trộm nghĩ, để xảy vờ này thì phải lôi những người đã cấp phép cho các thiết kế “kiểu dị hợm” đó ra “trảm” chứ sao lại ra lệnh cấm vô lý trên. Hơn nữa, theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Đình Toàn nhận định, thực trạng kiến trúc thiếu bản sắc địa phương, chưa hợp với tập quán vùng miền cũng đang khiến người dân băn khoăn tự hỏi: bản sắc địa phương là gì? Liệu có phải nhà tranh vách nứa hay mái ngói cổ cho nhà một tầng trong thời buổi đất chật người đông chốn tỉnh thành mới là hạp, bởi đã bao giờ người dân được bất cứ một sở ngành kiến trúc, xây dựng nào tham vấn hoặc ban bố một kiểu nhà chuẩn vùng miền, bản sắc địa phương là như thế nào đâu?. Thực tại, đây không phải lần trước tiên Bộ Xây dựng lên tiếng về các thiết kế “nhái” Pháp cổ trong các công trình ở Việt Nam. Dù đã đưa ra định hướng từ cách đây 3 năm, nhưng Bộ Xây dựng vẫn tỏ ra bất lực trong việc quy hoạch kiến trúc đô thị khi xuất hiện la liệt các thiết kế “nhái” kiến trúc cổ điển của Pháp. Đặc biệt là tại các khu thị thành mới, nơi các thiết kế đã được duyệt và cấp phép từ rất lâu nhưng khi xây dựng thì vẫn không hợp nhất, diễn ra tình trạng “râu ông nọ cắm cằm bà kia”, vậy lỗi là do người dân sao?. Sở dĩ kiến trúc Pháp luôn được “nhái” lại trong các công trình kiến trúc mới bởi từ lâu trong lòng người dân thành thị, nét đẹp của những công trình này luôn mang dấu ấn của sự tao nhã, hạp với khí hậu Việt Nam với loại tường 40 (cm), cửa kính và cửa chớp luôn giữ ấm nhà mùa đông và làm mát nhà vào mùa hè… Với rất nhiều ưu điểm, kiếnlắp truyền hình an viêntrúc Pháp cổ thường hiện diện đâu đó trong các công trình mới. Thế nhưng, cùng là nét đẹp tây thiên, người Pháp đã nghiên cứu để sao cho kiến trúc ấy, đường nét ấy được Việt hóa với khí hậu vùng miền, cộng với bản sắc địa phương. Thậm chí, tại cổng văn phòng Chủ tịch nước hiện thời vẫn có con mắt rồng, là minh chứng rõ nét cho sự giao thoa hợp lý giữa kiến trúc Pháp và kiến trúc Việt, vậy mà các “thiết kế viên” của ta không hiểu được điều đó, để rồi chỉ cóp py mỗi cái vỏ mà thiếu mất phần hồn, phần giá trị ẩn sâu bên trong, rồi cho ra những ngôi nhà lai căng, dị hợm đến mắc cỡ. Chừng như với những thành thị chắp vá, hổ lốn như hiện, sự hiện diện của Văn phòng kiến trúc sư trưởng hay Sở quy hoạch kiến trúc và Sở Xây dựng chẳng đóng vai trò gì trong việc định hướng cũng như cấp phép thiết kế. Và hậu quả là UBND TP, quận, huyện, phường, nơi cấp phép xây dựng cũng chẳng mấy ai biết về thiết kế kiến trúc. Nên mà các ngôi nhà có diềm mái kiểu Ba Tư mới đứng kề vai sát cánh với các cây cột bề thế của kiến trúc Hy Lạp, mái nhà kiểu Pháp xen kẽ với bệ nhà kiểu Phục hưng Ý và vô thiên lủng các kiểu gờ chỉ… hỗn độn. Việc “cấm” này của Bộ Xây dựng chẳng khác nào quy định mới của Bộ GD&ĐT cấm các hội đồng thi không được tổ chức ở các trường tiểu học, đưa ra vào lúc cận kề ngày thi. Khi sự việc đã rồi thì càng đưa ra quy định cấm tiệt càng khiến người thực hiện thêm rối. Còn muốn đổi thay khuân mặt thành phố thì chỉ có cách “phá” đi xây lại, chứ chỉ đưa lệnh cấm rồi lại để tình trạng người được xây, người không được phép thì quy hoạch kiến trúc cũng chẳng khác gì cái làng cổ Đường Lâm. Vẫn rối như canh hẹ!