Làn sóng các ông chủ Mỹ ở Premier League: Đâu là được mô hình tối ưu?

Bài viết cung cấp độc quyền bởi Món hàng thứ 6 Ngày 12/7/2013 mới rồi, doanh nhân người Mỹ gốc Pakistan Shahid Khan đã mua lại quyền sở hữu Fulham từ tay tỷ phú Mohamed Al Fayed với cái giá được cho là ngót nghét 200 triệu bảng. Giữa một ma trận thông tin về chuyển nhượng, giữa những lời đồn vô tận về chuyện đi ở của Luis Suarez hay Gareth Bale thì sự kiện kể trên đã trôi qua có phần khá phẳng lặng và không lôi cuốn được nhiều sự để ý. Cũng đâu có phải lần trước nhất Fulham rơi vào tay một ông chủ ngoại (họ đã trở nên tài sản của Al Fayed từ năm 1997), và sự hiện diện của các nhà đầu tư nước ngoài ở Premier League đã trở thành chuyện quá đỗi thông thường. Đếm sơ sơ đã có thể kể ra Roman Abramovich (Chelsea), Sheikh Mansour (Man City), hay mới nhất là Vincent Tan (Cardiff) và Assem Allam (Hull)… Nhưng thương vụ Fulham vẫn đặt ra một dấu mốc đáng để ý: lần trước hết trong lịch sử Premier League, đã có 6 CLB (chiếm tỷ trọng tới 30%) nằm trong tay các ông chủ Mỹ, một nhà nước vốn không – và chưa - thật sự điên cuồng vì bóng đá. Dù nhiều CĐV không ưa nhà Glazer, M.U vẫn là CLB được quản lý tốt nhất trong số những đội bóng Premier League thuộc về người Mỹ Nhưng chính thái độ (có phần) nhạt hoét mà người Mỹ dành cho môn thể thao mà họ gọi là “Soccer” này lại khiến những vụ thâu tóm ở Premier League trở thành đáng quan hoài. Nên nhớ, dù là với lý do gì đi chăng nữa, vì tình ái trái bóng hay vì muốn đánh bóng hình ảnh của Qatar trên bình diện quốc, thì những Abramovich hay Mansour đều đầu tư vào bóng đá không nhằm mục đích kinh doanh. Còn đối với những nhà đầu tư mang quốc tịch Mỹ, khi họ rót vốn vào các CLB ở hạng đấu cao nhất ở xứ sở sương mù thì lợi nhuận là đích trên hết. Nhưng bóng đá vốn không phải là ngành kinh doanh nức tiếng về tỷ lệ sinh lời, nếu không muốn nói rằng hồ hết mọi CLB đều thua lỗ, vậy thì tại sao các tỷ phú Mỹ lại nhắm đến các đội bóng Anh? Con mồi tiềm năng Ở thị trường Mỹ, phương pháp định giá doanh nghiệp phổ thông nhất là chiết khấu dòng tiền, theo đó các khoản thu trong ngày mai sẽ được quy đổi về giá trị hiện tại theo một mức lãi suất cố định. Nói cách khác, về cơ bản thì dòng tiền mặt sẽ tỷ lệ thuận với giá trị của công ty. Do đó, khi mua lại một công ty nào đó, đích ngắm của các “kẻ săn doanh nghiệp” thường là những tổ chức chưa được quản lý một cách hiệu quả nhất về mặt tài chính, sau đó các ông chủ mới sẽ tái cơ cấu lại doanh nghiệp theo hướng tối đa hóa dòng tiền mặt. Và các CLB thể thao thường là những đích rất tiềm năng: vì còn phải theo đuổi cả những đích thể thao cũng như phục vụ công chúng, họ ít khi đạt được kết quả tối ưu về tiền nong. Tỉ dụ, lẽ ra Arsenal hay M.U đã có thể nâng giá vé vào sân từ lâu, nhưng vì sợ đụng chạm tới các CĐV nên họ chưa thể làm điều đó cho đến khi rơi vào tay Kroenke hay gia đình Glazer. Thực tại đã cho thấy quyết định tăng giá vé của hai CLB kể trên là đúng: dù có một bộ phận nhỏ CĐV biểu tình phản đối, sân Emirates và Old Trafford vẫn luôn chật kín mỗi khi đội nhà ra sân. Hao hao, sau khi nắm quyền sở hữu Liverpool thì Fenway Sports Group (FSG) – tập đoàn đầu tư của John W.Henry - cũng chưa bao giờ ngần ngại bán đi các ngôi sao sáng nhất, miễn được giá và đúng thời điểm (tiêu biểu là Fernando Torres). Nhà Glazer hiệu quả nhất Về cơ bản, có thể phân 6 CLB Premier League đang nằm trong tay người Mỹ (M.U, Arsenal, Liverpool, Aston Villa, Sunderland và Fulham) ra làm ba loại chính. Trước tiên là trường hợp của M.U, được nhà Glazer mua đứt bằng tiền đi vay nợ và gán chính khoản nợ này lên đội bóng, hay còn gọi là hình thức LBO (Leveraged Buyout). Tiếp theo là Arsenal, nơi Stan Kroenke mua vừa đủ tỷ lệ cổ phần (66,83%) để nắm giữ quyền chi phối nhưng không sở hữu quờ CLB. Rút cục là 4 đội bóng còn lại, được các tỷ phú mua đứt bằng tiền tài cá nhân. Mỗi mô hình có ưu và nhược điểm riêng và rất khó để chỉ ra một phương án hoàn hảo, nhưng phương thức đầu tư của nhà Glazer có nhẽ là hiệu quả nhất xét trên bình diện thể thao. Chính vì công ty mẹ Manchester United Plc luôn phải chịu áp lực trả lãi hàng năm (khoảng 46 triệu bảng riêng trong mùa bóng trước, nhiều hơn toàn bộ các CLB khác ở Premier League cộng lại), nên các ông chủ mang họ Glazer phải tìm mọi cách để duy trì sức cạnh tranh cho Man Utd, bao gồm cả việc liên tục mang về các ngôi sao. Đội bóng giành càng nhiều danh hiệu thì doanh thu sẽ càng được cải thiện và nhà Glazer sẽ càng có nhiều tiền để trả lãi vay (và cả một phần nợ gốc). Do vậy, họ buộc phải ưng một số thương vụ mạo hiểm, mà đáng để ý nhất là bản HĐ trị giá 24 triệu bảng với Robin Van Persie – một cầu thủ đã 29 tuổi vào thời khắc mùa bóng 2011/12 bắt đầu và vốn không đáp ứng các tiêu chí mua sắm của M.U. Ngoại giả, M.U thi đấu càng tốt trên sân cỏ thì giá cổ phiếu sẽ càng tăng mạnh, nghĩa là việc chuyển nhượng lại CLB của nhà Glazer (điều sớm muộn gì cũng sẽ xảy ra) càng được giá. Trái lại, các khoản đầu tư vào 5 đội bóng còn lại mang tính dài hạn hơn, do đó các ông chủ - dù rất no đủ – thường không có nhiều động lực để ăn tiêu thẳng thừng trong ngắn hạn. Tóm lại, Premier League nên chờ những Abramovich hoặc Glazer mới, chứ đừng kỳ vọng gì vào một Kroenke hay John Henry thứ hai… Những ông chủ Mỹ ở Premier League Stan Kroenke:Tài sản khoảng 5 tỷ USD, sống tại bang Colorado. Bắt đầu quá trình mua lại Arsenal từ năm 2007, tính đến nay đã sở hữu khoảng 66,83% cổ phần của đội bóng này sau khi bỏ ra khoảng 420 triệu bảng. Randy Lerner:Tài sản khoảng 1,1 tỷ USD, sống tại New York. Nắm quyền kiểm soát tuyệt đối Aston Villa từ năm 2006 với phí khoảng 63 triệu bảng. Shahid Khan:Tài sản khoảng 2,5 tỷ USD, sống tại Illinois. Vừa mua lại Fulham với giá 200 triệu bảng vào tháng 7/2013. John W.Henry:Tài sản khoảng 1,5 tỷ USD, sống tại Boston và Florida. Trở nên chủ sở hữu Liverpool từ năm 2010 với giá 300 triệu bảng. Malcom Glazer:Tài sản khoảng 4,4 tỷ USD, sống tại Florida. Mua lại Manchester United trong vòng 2 năm (2003-05) với hoài khoảng 780 triệu bảng. Ellis Short:Tài sản khoảng 0,8 tỷ USD, sống tại Texas và London. Đầu tư 80 triệu bảng vào Sunderland trong tuổi 2008-09 và trở thành chủ toạ CLB này. Leveraged Buyout (LBO) là hình thức đầu tư bằng đòn bẩy tài chính, theo đó nhà đầu tư sẽ đi vay nợ để có đủ tiền mua lại công ty mục tiêu (ở đây là Man United). Nhà Glazer không phải không có tiền, nhưng họ vẫn ưu tiên đi vay vì tổn phí vốn thường thấp hơn và ổn định so với việc sử dụng vốn chủ sở hữu. Thường ngày, mục tiêu của các thương vụ LBO là những doanh nghiệp hoạt động hiệu quả, có dòng tiền ổn định (để trả lãi vay) và nhà đầu tư sẽ thoái vốn sau khoảng 3-7 năm duyệt việc bán đấu giá cổ phần ra công chúng (IPO) hoặc bán đứt lại cho một đối tác khác. Năm ngoái, nhà Glazer đã tổ chức IPO 10% cổ phần và với việc số nợ của M.U đang giảm chóng vánh (từ 753 triệu bảng năm 2010 xuống chỉ còn 367 triệu bảng năm 2013) thì ngày họ tháo lui khỏi M.U có lẽ cũng không còn xa nữa.